عضو ناظر در ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اعلام کرد: روزانه بین ۲۰ تا ۲۸ میلیون لیتر سوخت به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج می‌شود، که معادل هدررفت روزانه ۱۴۰ میلیون دلار از ظرفیت‌های صادراتی کشور است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، در برنامه میز اقتصاد امروز، موضوع اجرای طرح‌های سیپاد و سپهتن با حضور کارشناسان حوزه انرژی، نمایندگان مجلس و رئیس ارتباط با مشتریان سامانه هوشمند سوخت بررسی شد.

در ابتدای این نشست، جعفر جمیلی، معاون دفتر ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، گفت: وزارت راه و شهرسازی از بهره‌برداران اصلی سامانه‌های سیپاد و سپهتن است. هرچند طبق مصوبات هیئت دولت و شورای اقتصاد در سال ۱۳۹۳، وظایفی برای این وزارتخانه در نظر گرفته شده بود، اما هیچ‌گاه نقش فرماندهی در این طرح نداشته است.

وی افزود: معماری این سامانه‌ها به‌صورت فنی و امنیتی طراحی شد، اما همین ساختار موجب شد سرمایه‌گذاران تمایل کمتری برای مشارکت داشته باشند. ازاین‌رو، ضروری است سطح امنیتی این سامانه کاهش یافته و شرایط عادی‌تری برای آن تعریف شود. سامانه سپهتن در سال‌های ابتدایی بهره‌برداری بر روی ۱۵ هزار ناوگان مسافری نصب و مورد استفاده قرار گرفت و در مناسبت‌هایی مانند نوروز و اربعین برای مدیریت سفرها کاربرد داشت.

جمیلی ادامه داد: در مصوبه شورای اقتصاد پیش‌بینی شده بود که در حمل‌ونقل بین‌شهری از سامانه سپهتن و در حوزه درون‌شهری از سامانه سیپاد برای مدیریت مصرف سوخت استفاده شود. اطلاعات حاصل از نصب سامانه سپهتن روی ۱۵ هزار ناوگان، برای سامانه پیمایش و شرکت نفت مفید واقع شد تا بتوان نیاز سوختی این ناوگان را تأمین کرد.

او افزود: گزارشی از تلاش‌های صورت‌گرفته برای جذب سرمایه‌گذار به کمیسیون حقوقی و قضایی ارسال شده و در سامانه پایش هوشمند حمل‌ونقل عمومی، اطلاعات ۱۳ هزار دستگاه از ۱۵ هزار ناوگان اولیه موجود است. با این حال، برای پوشش ۴۰۰ هزار ناوگان باقی‌مانده، نیاز به طراحی پلتفرم جدیدی است. همچنین، برخی شرکت‌های حمل‌ونقل باری نیز در مدیریت ناوگان خود از این سامانه بهره می‌برند.

در ادامه، معصومی، نماینده مجلس و عضو ناظر ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: طبق قانون مصوب سال ۱۳۹۳، سازمان راهداری مکلف به اجرای این طرح تا سال ۱۳۹۵ بود، اما تاکنون این الزام اجرا نشده است. با استفاده از ابزارهای نظارتی مجلس، از جمله سوال و تذکر، این موضوع در کمیسیون اصل ۹۰ بررسی و در اسفند سال گذشته جلسه‌ای با حضور وزیر راه و کارشناسان برگزار شد. در این جلسه وعده داده شد که سامانه‌های سپهتن و سیپاد در ابتدای سال جدید اجرایی شوند، اما تاکنون این وعده تحقق نیافته است.

وی تأکید کرد: عدم اجرای این طرح‌ها، مصداق ترک فعل محسوب می‌شود و می‌تواند منجر به محرومیت از خدمات دولتی تا پنج سال شود. مجلس نیز با جدیت پیگیر اجرای این طرح‌ها خواهد بود. معصومی افزود: روزانه به‌دلیل قاچاق سوخت، ۱۴۰ میلیون دلار زیان وارد می‌شود که اگر به ازای هر ایرانی محاسبه شود، امکان پرداخت ۴ میلیون تومان یارانه فراهم می‌شود. در خصوص گازوئیل نیز سالانه حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیون لیتر قاچاق داریم. متأسفانه در حوزه انرژی عملکرد قابل قبولی نداشته‌ایم و نیاز به اقدامات فوری و مؤثر وجود دارد.

در ادامه، صاحب‌هنر، کارشناس حوزه انرژی، اعلام کرد: سالانه حدود ۵ میلیارد دلار گازوئیل قاچاق می‌شود که معادل ۲۰ تا ۲۵ میلیون لیتر در روز است. علاوه‌بر این، انحراف مصرف بنزین نیز سالانه حدود ۳ تا ۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود. در مجموع، ۹ میلیارد دلار از ۲۴۰ میلیارد دلار تولید نفت و گاز کشور یا قاچاق می‌شود یا به مقصد نهایی نمی‌رسد.

وی افزود: سامانه‌های سیپاد و سپهتن برای تخصیص سوخت مبتنی بر پیمایش طراحی شده‌اند، اما به دلیل وجود ذی‌نفعان در سطوح مختلف و تعارض منافع، این سامانه‌ها به‌طور کامل عملیاتی نشده‌اند. اجرای مؤثر این طرح‌ها نیازمند مقابله با کارشکنی‌ها در سطوح میانی دستگاه‌های اجرایی است. صاحب‌هنر تأکید کرد: علاوه‌بر تکمیل سامانه‌ها، باید به اصلاحات ساختاری همچون آزادسازی قیمت فرآورده‌های نفتی و تجمیع کارت سوخت با کارت خودروهای سنگین توجه شود.

او خاطرنشان کرد: قاچاق روزانه گازوئیل با نرخ ۵۰ سنت برای هر لیتر، روزانه ۱۰ میلیون دلار زیان به همراه دارد که در سال به بیش از ۵ میلیارد دلار می‌رسد.

ابوذر یوسفی، رئیس ارتباط با مشتریان سامانه هوشمند سوخت، با اشاره به اجرای مصوبات نهادهای بالادستی گفت: طرح سپهتن و سیپاد در سال ۱۳۹۳ به تصویب هیئت وزیران رسید تا برای ناوگان حمل‌ونقل نفت و گازسوز، سهمیه‌ سوخت براساس جی‌پی‌اس و اسناد حمل اختصاص یابد. اما در سال‌های اخیر به موضوع جی‌پی‌اس توجه کافی نشده است.

در ادامه، علیپور، کارشناس حقوقی، با استناد به اصول ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی گفت: دولت موظف است با بهره‌گیری از ابزارهای نظارتی و کنترلی، عدالت اقتصادی و توزیع عادلانه منابع را محقق سازد. سامانه‌های هوشمند مانند سیپاد و سپهتن با هدف شفاف‌سازی مصرف سوخت و حذف رانت طراحی شده‌اند.

وی اضافه کرد: در ماده ۴۶ برنامه هفتم توسعه، نقش فرابخشی سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت مورد توجه قرار گرفته و این سازمان می‌تواند هماهنگی بین وزارتخانه‌ها، شرکت ملی پخش و پلیس راهور را بر عهده بگیرد و بر اجرای سامانه‌ها نظارت داشته باشد.

در پایان، انوشه، معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها، اعلام کرد: وزارت کشور به‌عنوان متولی سامانه سیپاد عملکرد مناسبی داشته است و در حال حاضر از حدود ۳۲۰ هزار ناوگان فعال در کشور، بیش از ۱۱۰ هزار دستگاه به سامانه سیپاد مجهز هستند. وزارت نفت نیز موظف به تأمین مالی برای اجرای کامل طرح‌های سیپاد و سپهتن است و در صورت تأمین منابع، امکان اجرای کامل طرح‌ها به‌سرعت فراهم خواهد شد.